آرسنیک چیست؟
آرسنیک ماده ای بسیار سمی است که به طور طبیعی در سنگ های معدنی وجود دارد و به طور مصنوعی از فرایند های صنعتی مثل صنایع پتروشیمی ، سوختن چوب و … تولید می گردد واز طریق پوست ، خوردن و آشامیدن و تنفس وارد بدن شده و عوارض جدی ای به بار می آورد.
برای حذف آرسنیک از محیط کار در صنایع نیاز به سیستم های تهویه و فیلتراسیون استاندارد می باشد. تا اولاً ذرات سمی این ماده را از منطقه تنفسی انسان جمع آوری کرده و ثانیاً با تصفیه آن مانع ورود ترکیبات مختلف آرسنیک به آب و خاک و در نهایت بدن انسان و سایر موجودات شویم . لذا هدف ما از ارائه این مقاله آشنایی شما با این ماده و خطرات و آسیب های وارده و راهکار مناسب برای تهویه و تصفیه این آالاینده می باشد.
عنصر شیمیایی آرسنیک ( Arsenic) با نام های اکسید آرسنیک و سولفید آرسنیک ، فلز زرد و خاکستری رنگ و بسیار سمی است.
از لحاظ خواص شیمیایی آرسنیک و فسفرمشابه یکدیگر هستند . با گرما دادن به آرسنیک ، این فلز اکسید میشود که این ماده سفید رنگ بویی شبیه بوی سیر دارد و بسیار سمی می باشد. در گذشته اکسید آرسنیک در تولید مرگ موش استفاده می شد اما به دلیل سمّیت بالای آن برای محیط زیست و سایر موجودات مخصوصاً انسان قوانین و مقررات به منظور ممنوعیت استفاده از این ترکیبات وضع گردید. اگر چه آرسنیک و ترکیبات آن به صورت جامد در طبیعت وجود دارند اما در طی فرایند های صنعتی و دماهای بسیار بالا تصعید شده و به فاز گازی تبدیل می گردد. این عنصر معمولاً به صورت صنعتی به عنوان فرآورده جانبی واحدهای تولید فلزات و فراورده های پتروشیمی به دست میآید .
منابع آرسنیک
آرسنیک یکی از فلزات پوسته زمین است و به طور گسترده در سراسر محیط ، هوا ، آب و خاک پخش می شود.
انسان از طریق نوشیدن آب آلوده ، خوردن غذای آلوده و استعمال دخانیات و کارکردن در هوای آلوده در معرض آرسنیک قرار می گیرد.
75 درصد عوارض ناشی از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آرسنیک ، از طریق آب آشامیدنی و غذا ، می تواند منجر به مسمومیت مزمن آرسنیک شود که ضایعات پوستی و سرطان پوست مشخص ترین عوارض آن می باشد. افرادی که سیگار می کشند همچنین می توانند در معرض آرسنیک توتون و تنباکو قرار بگیرند زیرا گیاهان توتون و تنباکو آرسنیک موجود در خاک را جذب می کنند. در گذشته ، هنگامی که گیاه تنباکو با حشره کش آرسنات سرب تحت آفت کشی قرار می گرفتند ، غلظت آرسنیک بالاتری دارا بودند.
کاربرد های آرسنیک :
سم و آفتکش : در گذشته از ترکیبات آرسنیک بهعنوان آفت کش برای مزارع و باغ ها مورد استفاده قرار می گرفت که به دلیل آسیب به سیستم عصبی انسان منسوخ گردید.
صنعت مواد غذایی: در گذشته بهعنوان رنگ خوراکی بکار می رفت.
الکترونیک : یک نیمه رسانای خوب درتولید IC می باشد.
پزشکی : علیرغم سمی بودن آرسنیک برای انسان، از مقدار اندک آن در درمان بیماری سرطان خون و سیفلیس استفاده میشود.
مواد محترقه و آتش بازی ، فرآوری شیشه ، رنگدانه ها ، منسوجات ، کاغذ ، چسب های فلزی ، مواد نگهدارنده چوب و مهمات فرآیند دباغی ، ساخت آلیاژهای مختلف ، تولید مواد بهداشتی به خصوص کرم ها و اسپری های موبر از دیگر کاربرد های آرسنیک می باشد.
خطرات آرسنیک بر انسان و محیط زیست
آرسنیک غیر آلی یک ماده سرطانزا است و مهمترین آلاینده شیمیایی در آب آشامیدنی در سطح جهان است . ترکیبات غیر آلی آرسنیک (مانند ترکیبات موجود در آب) بسیار سمی هستند ترکیبات آلی آرسنیک (مانند ترکیباتی که در غذاهای دریایی یافت می شوند) برای سلامتی مضر نیستند.
بیماری های شغلی آرسنیک
علائم فوری مسمومیت حاد آرسنیک شامل استفراغ ، درد شکم و اسهال می باشد. این موارد در موارد شدید با بی حسی و سوزن سوزن شدن اندام ها ، گرفتگی عضلات و مرگ همراه است.
عوارض بلند مدت مواجه آرسنیک
اولین علائم مواجهه طولانی مدت با آرسنیک غیر آلی معمولاً در پوست مشاهده می شود و شامل تغییرات رنگدانه ، ضایعات پوستی و لکه های سخت کف دست و کف پا (هایپرکراتوز) است این موارد پس از حداقل 5 سال مواجهه رخ می دهد و ممکن است عامل سرطان پوست باشد. علاوه بر سرطان پوست ، مواجهه با آرسنیک در طولانی مدت ممکن است باعث سرطان های مثانه و ریه ها می شود.
آژانس بین المللی تحقیقات سرطان (IARC) آرسنیک و ترکیبات آرسنیک را برای انسان در دسته سرطان زا طبقه بندی کرده و همچنین اظهار داشته است که آرسنیک موجود در آب آشامیدنی برای انسان سرطان زاست. سایر عوارض بهداشتی که ممکن است با بلعیدن طولانی مدت آرسنیک غیرآلی همراه باشد شامل عوارض رشدی ، دیابت ، بیماری ریوی و بیماری های قلبی عروقی . به ویژه سکته قلبی ناشی از آرسنیک می تواند دلیل مهمی در مرگ و میر بیش از حد باشد. در کشور چین ، مواجهه با آرسنیک سبب “بیماری Blackfoot ، می شود که یک بیماری شدید عروق خونی است و منجر به گانگرن می شود . آرسنیک همچنین با اثرات مخرب بر حاملگی و مرگ و میر نوزادان همراه است ، بر سلامت کودک تأثیر می گذارد و مطالعات متعدد عوارض منفی قرار گرفتن در معرض آرسنیک بر رشد مغز ، هوش و حافظه را نشان داده است.
تصفیه و حذف ارسنیک
مهمترین اقدام در جوامع آسیب دیده جلوگیری از مواجهه آرسنیک بیشتر با تأمین آب سالم برای آشامیدن ، تهیه غذا و آبیاری محصولات غذایی می باشد. تعدادی از گزینه ها برای کاهش سطح آرسنیک در آب آشامیدنی وجود دارد.
• منابع بالای آرسنیک مانند آبهای زیرزمینی را با منابع کمتر آرسنیک و میکروبیولوژیکی مانند آب باران و آبهای تصفیه شده جایگزین کنید. از آب حاوی آرسنیک کم می توان برای مصارف آشامیدنی ، پخت و پز و آبیاری استفاده کرد ، در حالی که از آب های حاوی آرسنیک بالا می توان برای اهداف دیگری مانند استحمام و شستن لباس استفاده کرد.
• شناسایی تفاوت بین منابع آرسنیک بیشتر و کمتربدین گونه می باشد که به عنوان مثال ، برای بررسی میزان آرسنیک آب ، رنگ چاه ها، لوله ها و یا پمپ های آب را با رنگ های مختلف مقایسه می کنندو اینگونه می تواند وسیله ای موثر و کم هزینه برای کاهش سریع مواجهه با آرسنیک باشد
• برای دستیابی به سطح غلظت آرسنیک قابل قبول ، آب حاوی آرسنیک کمتر را با آب حاوی آرسنیک بالاتر مخلوط کنید.
• سیستم های حذف آرسنیک – چه به صورت متمرکز و چه به صورت خانگی – نصب کنید و از دفع مناسب آرسنیک خارج شده اطمینان حاصل کنید. فن آوری های حذف آرسنیک شامل تکنیک های اکسیداسیون ، انعقاد ، رسوب ، جذب ، تبادل یونی و غشا است. تعداد بیشتری از گزینه های موثر و کم هزینه برای حذف آرسنیک از وسایل کوچک یا خانگی وجود دارد .
برای کاهش مواجهه شغلی با فرآیندهای صنعتی ، اقدامات طولانی مدت نیز لازم است. آموزش و مشارکت جامعه عامل کلیدی برای کاهش سطح مواجهه شغلی با آرسنیک می باشد. اعضای جامعه نیاز به درک خطرات ناشی از مواجهه زیاد با آرسنیک دارند ، چون به طور مثال آرسنیک توسط محصولات کشاورزی و از آب پخت و پز به بدن منتقل می گردد. جمعیت های پرخطر همچنین باید از نظر علائم اولیه مسمومیت با آرسنیک ( معمولاً مشکلات پوستی ) کنترل شوند.
راهکار سازمان بهداشت جهانی( WHO)
آرسنیک یکی از 10 ماده شیمیایی سازمان بهداشت جهانی است که سلامت عمومی آن را نگران می کند. اقدامات WHO برای کاهش مواجهه آرسنیک شامل تعیین مقادیر مجاز ، بررسی شواهد و ارائه توصیه های مدیریت ریسک است .
WHOدر راهنمایی های مربوط به کیفیت آب آشامیدنی ، مقدار مجاز آرسنیک را اعلام می کند . این دستورالعمل ها برای استفاده به عنوان پایه ای برای تنظیم استاندارد در سراسر جهان در نظر گرفته شده است. حد توصیه شده فعلی آرسنیک در آب آشامیدنی 10 ppm است ، اگرچه این مقدار راهنما به دلیل مشکلات عملی در حذف آرسنیک از آب آشامیدنی ، موقتی تعیین شده است. بنابراین باید تلاش شود تا هنگام موجود بودن منابع ، غلظت ها تا حد معقول پایین و زیر مقدار مجاز نگه داشته شوند. با این حال ، میلیون ها نفر در سراسر جهان در غلظت های بسیار بالاتر از مقدار مجاز (100 ppm یا بیشتر) در معرض آرسنیک قرار دارند و بنابراین اولویت بهداشت عمومی باید کاهش قرار گرفتن در معرض این افراد باشد. درصورتی که دستیابی به مقدار دستورالعمل دشوار باشد ، کشورهای عضو ممکن است برای کاهش تدریجی خطرات ، در حالی که شرایط محلی ، منابع موجود و خطرات ناشی از منابع آرسنیک کم که از نظر میکروبیولوژیکی آلوده هستند را در نظر بگیرند ، محدودیت های بالاتر یا مقادیر موقت را به عنوان بخشی از یک استراتژی کلی تعیین کنند.
تیم مهندسان بیست با طراحی و ساخت تجهیزات تهویه و تصفیه صنعتی مطابق استاندارد های ACGIH ،NIOSH، OSHA آلاینده آرسنیک را از محیط تنفس کارگر جمع آوری کرده و با استفاده از تصفیه کننده تر یا همان وت اسکرابر اقدام به تصفیه این ماده خطرناک می نماید. همچنین با روش های فیلتراسیون آب می کوشد تا با حذف یا کاهش آرسنیک موجود در آب مانع ورود آن به خاک ومحیط زیست می گردد. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره های تخصصی با کارشناسان ما در تماس باشید.