ماده 1: به استناد ماده 48 قانون كار مصوب سال 1338 مجلسين شوراي ملي و سنا شخصيتهاي حقيقي يا حقوقي كه بخواهند كارگاه جديدي احداث نمايند و يا كارگاههاي موجود خود را توسعه دهند مكلف اند قبل از شروع بكار برنامه و نقشههاي ساختماني و طرحهاي مورد نظر را با توجه به مقررات اين آييننامه تهيه و براي تصويب به وزارت كار ارسال دارند.
شروع ساختمان محلهاي مورد نظر و همچنين بهره برداري از كارگاههاي مزبور منوط به اجازه كتبي وزارت كار خواهد بود.
فصل اول – كارگاههاي صنعتي ساختمان و محل كار
بخش اول – عوامل اطمينان
ماده 2:كليه ساختمانهاي دائمي و موقتي و موسساتي كه مشمول مقررات قانون كار ميباشند بايد از نقطه نظر ساختماني واجد استحكام كامل بوده و در محاسبه پايه و سقف و كفها رعايت نكات زير بشود.
الف – تحمل فشار ناشي از حداكثر بارها و اشياء ثابت و متحرك.
ب – تحمل فشار ناشي از ريزش برف – باران – يخبندان – باد و طوفان.
ج – تحمل فشار ناشي از بارهاي معلق.
براي رسيدگي باين منظور بايستي خلاصه محاسبات فني ضميمه نقشهها تسليمي باشد.
ماده 3: اطاقها و محل كار دائم بايد لااقل 3 متر از كف تا سقف ارتفاع داشته و فضاي آن بايد براي حداكثر اشخاصي كه درآن محلكار ميكنند براي هرنفر12مترمكعب كمتر نباشد.
تبصره 1- در محاسبه متر مكعب فضا حجم اشغال شده بابت اثاثيه و ماشين آلات و مواد و لوازم چيزي كسر نميگردد.
تبصره 2- در ساختمانهايي كه ارتفاع هر طبقه از فضاي كار از 4 متر متجاوز باشد براي محاسبه حجم لازم فقط تا ارتفاع 4 متر منظور و محاسبه ميگردد.
ماده 4: در فضاي كارگاه نصب ماشين آلات و يا قرار دادن اشياء و محصولات نبايد مزاحمتي براي عبور و مرور و يا كار كارگران ايجاد نمايد.
ماده 5: در اطراف هر يك از دستگاههاي ماشين يا واحدهاي كار بايد فضاي كافي منظور داشت تا كارگران بتوانند به راحتي براي انجام كارهاي عادي رفت و آمد نموده و در صورت لزوم اصلاحات و تعميرات و نقل و انتقال مواد مصرفي يا توليدي را انجام دهند.
بخش 2 – كف سازي
ماده 6: كف اطاقها و قسمتهايي كه محل عبور كارگران بوده و يا براي حمل و نقل مواد تخصيص داده شده بايستي صاف و هموار بوده و عاري از حفره و سوراخ – تراشههاي چوب – برآمدگي ناشي از پوشش بي تناسب مجاري – ميخ و پيچ و مهره و لوله، دريچه يا برآمدگي و برجستگي و هر گونه موانعي باشد كه ممكن است موجب گير كردن و يا لغزيدن اشخاص گردد.
ماده 7: كف اطاقها و راهروها و پياده روها نبايد در شرايط عادي هيچگونه لغزندگي داشته و يا از مصالحي ساخته و يا از موادي اندود شده باشد كه در نتيجه رفت و آمد ايجاد ناراحتي و گرد خاك و ساييدگي و در نتيجه لغزيدگي ايجاد شود.
ماده 8: در محل كار و مكانهايي كه دستگاههاي متعددي قرار دارد بايستي بهوسيله خط كشي با رنگ مشخص در دو طرف راه اصلي و راههاي فرعي را مشخص نموده و حتي محل قرار دادن مواد خام و مواد توليدي بهوسيله اين خطوط معين گردد تا محلهاي رفت و آمد، حملونقل موادهمچنين جهتحركت اصلي با علامتگذاري روي زمين معلوم و روشن باشد.
ماده 9: كف كارگاهها بايستي قابل شستشو بوده و در مواردي كه نوع كار موجب ريخته شدن آب در كف گردد بايستي شيب كافي داشته باشد كه آبها را به سمت مجاري فاضلاب هدايت نمايد.
بخش 3- نردهها
ماده10: پلكانها و اطراف محلورود و خروجآسانسور و نقاطمشابه كهلغزندگي آنها موجب مخاطرات بيشتري نسبت به ساير جاها خواهد بود بايد از مصالح غير لغزنده ساخته شود.
ماده 11: در نقاطي كه از نردبان استفاده ميشود انتهاي فوقاني آن در هر قسمت كه قرار گيرد بايد بهوسيله نردههاي متحرك حفاظت شود.
ماده 12: در هر طبقه از ساختمان پرتگاههاي راه پلهها در هر طرفي كه غير مسدود باشد به استثناي قسمت ورود به پلكان بايد بهوسيله نردههاي دائمي كاملاً محفوظ گردد. مدخل پلكانهايي كه كمتر مورد نظر رفتوآمد هستند بايدبهوسيله نردههاي متحرك مسدود شوند.
ماده13: دريچهها و مدخلهايي كه دركف كارگاه بازميشوند بايد بهوسايل زيرمحفوظ شوند.
الف – نردههاي متحرك كه فقط دو طرف آن آستانه داشته باشد.
ب – نردههاي دائمي كه تمام اطراف باز آن داراي آستانه باشد.
پ – دريچههاي لولادار به همان كيفيت كه در مورد مدخل پلكانهاي فرعي در ماده 12 ذكر شد.
ماده 14: مدخلهاي فردي (مانند حوضچهها و آدم روها) بايستي بهوسيله دريچههاي بدون لولا كه استحكام كافي دارند پوشش شده دستگيره آنها بدون برآمدگي باشد.
ماده 15: در مواقعي كه پوششهاي مندرج در ماده 13 بر حسب ضرورت براي مدت كوتاهي در جاي خود قرار نگرفته باشد بايستي كليه اين مدخلها بهوسيله اشخاص تحت مراقبت قرار گرفته و يا اينكه بهوسيله نردههاي قابل حمل يا دستي – و در شب بهوسيله نصب چراغ خطر كه موقتاً در اطراف حوضچه قرار خواهند گرفت محفوظ شوند.
ماده 16:حفرههايي كه در كف قرار دارند و بواسطه وجود ماشين آلات ثابت يا تجهيزات يا ديوار احتمال قدم گذاردن اتفاقي و ناگهاني اشخاص بآنها نميرود بايستي بهوسيله پوششهايي كه فقط اطراف آنها از 5/2 سانتيمتر بيشتر درز نداشته باشد حفاظت شود.
ماده 17:كليه دهانههاي قائم به بلندي كمتر از يك متر از سطح محل كار كه ارتفاع آنها حداقل75سانتيمتر و عرضشان45سانتيمتر بوده و پرتگاه آنها بيش از2متر عمق داشته باشد بايستي بطور مطمئن بهوسيله نردههاي ثابت يا متحرك يا دريچه مسدود و محافظت شوند.
ماده 18:اقسام مختلف دهانههاي قائم به هر عرض كه باشد و دو متر يا بيشتر از طرف خارج پرتگاه داشته باشد بايد بهوسيله نردههاي آستانه دار يا شبكه فلزي كه چشمههاي آن از 5/2 سانتيمتر بيشتر نبوده و تا 50 كيلوگرم فشار افقي را تحمل نمايد محفوظ شوند.
ماده 19: كليه نردهها بايستي از چوب، لوله آهنهاي پروفيل يا مصالح ديگري كه استحكام كافي داشته باشد ساخته شود.
ماده 20: ارتفاع نردهها بايد لااقل 90 سانتيمتر از كف باشد.
ماده 21: نردهها بايد در فواصل حداكثر 2 متر داراي پايه و كلافهاي عمودي و افقي بوده و پس از تكميل ميله فوقاني آن تحمل لااقل 100 كيلوگرم فشار را در هر جهت داشته باشد.
ماده 22: براي اينكه نردههاي مورد بحث از نقطه نظر ساختماني واجد شرايط مذكور در ماده فوق باشند بايد با خصوصيات ذيل مطابقت كنند.
الف – نردههاي چوبي – لبههاي فوقاني و پايهها به ضخامت حداقل 5*7 سانتيمتر و كلافهاي فاصل وسطي به ابعاد 5*5 سانتيمتر يا 10*5/2 سانتيمتر كليه قطعات متشكله نرده بايد عموماً صاف و هموار و عاري از گرههاي بزرگ و تراشه و شكستگي و ترك يا ميخ و امثال آن باشد.
ب – نردههاي لولهاي – لبههاي فوقاني و پايهها از لوله فلزي شماره 4 و لولههاي فاصل يا وسطي حداقل شماره 5/2 باشند.
ج – نردههاي پروفيله – قسمتهاي نبشي لااقل به اندازه 40*40 ميليمتر و كلافهاي فاصل از نبشي 3×30×30 ميليمتر باشند.
ماده 23: نردهها بايد عموماً از مصالح سالم و بدون عيب ساخته شده و قسمتهاي تيز و برنده در آنها وجود نداشته باشد.
ماده 24: آستانه كليه نردههاي پلكانها بايد لااقل 5/1 سانتيمتر ارتفاع و 5/2 سانتيمتر ضخامت داشته و از آهن – فولاد – يا مصالح ساختماني با دوام ديگر ساخته شوند.
ماده 25: آستانه را بايد بطور مستحكم در جاي خود به فاصلهاي در حدود 5 ميليمتر از كف استوار ساخت.
بخش 4- پلكانها
ماده 26: كليه پلكانها – سكوها – (پلانفورم) و پاگردها بايد استحكام كافي داشته و تحمل فشار و سنگيني بارهاي عادي را داشته باشد (خلاصه محاسبات فني بايد ضميمه نقشه جات تسليمي باشد).
ماده 27: پلكانها و سكوهايي كه از مصالح مشبك ساخته شدهاند ابعاد چشمههاي آن نبايد از 25 ميليمتر تجاوز نمايد تا اشياء متفرقه امكان سقوط از آنرا نداشته باشد.
ماده 28: عرض پلكانها به استثناي پلكانهاي سرويس و يا امدادي نبايد در هيچ مورد از 90 سانتيمتر كمتر باشد.
ماده 29: اختلاف سطح بين دو پاگرد نبايد هيچگاه از 70/3 متر تجاوز كند.
ماده 30: پاگردهايي كه در فواصل پلكانها قرار دارند بايد وسعتي در حدود 10/1 متر در جهت پلكان يا بيشتر به تناسب عرض پلكان داشته باشند.
ماده 31: در تمام طول پلكانها يك فاصله عمودي آزاد در حدود قد انسان بايد منظور شود اين فاصله آزاد نبايد كمتر از 20/2 متر از سطح هر پله به موازات ديوار پله باشد.
ماده 32: غير از پلكانهاي سرويس و يا امدادي عرض هر پله بدون محاسبه حاشيه يا برآمدگي آن نبايد از33سانتيمتر كمتر باشد و ارتفاع پله بين 14 تا 20سانتيمتر خواهد بود.
ماده 33: پلههاي يك پلكان بايد داراي عرض مساوي و ارتفاع مساوي باشند.
ماده34: كليه پلكانها بايستي از طرفپرتگاه بهوسيله نردههايمخصوصپلكانحفاظت شوند.
ماده 35: پلكانهاي محصور با عرض كمتر از 10/1 متر بايد بهوسيله يك نرده دستي كه پايههاي آن در ديوار كار گذاشته شده باشد در سمت راست از پايين به بالا مجهز شوند.
ماده 36: پلكانهاي با عرض بيش از 10/1 متر بايد در سمت پرتگاه با يك نرده و در سمت بسته هم بهوسيله نرده دستي طبق ماده 35 مجهز گردند.
ماده 37: پلكانهايي كه بيش از 25/2 متر عرض دارند بايستي علاوه بر نردههاي كناري با يك نرده دستي ميانه نيز مجهز باشند.
ماده 38: كليه نردههاي پلكانها بايستي از مصالح ساختماني محكم و بادوامي مانند چوب، لوله يا مصالح بنايي ساخته شوند.
ماده 39: ارتفاع نردههاي پلكان از لبه هر پله نبايستي از 75 سانتيمتر كمتر باشد و در صورتي كه از اين نردهها به عنوان نردههاي دستي استفاده شود بلندي آن نبايد از 85 سانتيمتر تجاوز كند.
ماده 40: نردههاي دستي كه پايههاي آن به ديوار نصب ميشود بايد طوري ساخته شود كه دست آزادانه بدون برخورد با موانعي اعم از رو كار يا كنار نرده حركت كند حداكثر فاصله پايهها از يكديگر 2 متر و بين نرده دستي و ديوار بايد لااقل 4 سانتيمتر باز باشد.
ماده 41: حداقل عرض پلكان سرويس و يا امدادي مانند پلكانهاي اطاق ماشين خانه يا ديگ بخار يا پلكانهايي كه به سكوهاي سرويس اطراف ماشين آلات منتهي ميشوند 55 سانتيمتر خواهد بود.
ماده 42: شيب پلكانهاي سرويس نبايد بيش از 60 درجه باشد و عرض هر پله نبايد كمتر از 15 سانتيمتر باشد.
ماده 43: پلكانهاي سرويس نبايد به شكل مارپيچ يا پيچ و خم دار ساخته شوند.
ماده 44: مدخل پنجرههايي كه در پاگردهاي پلكان باز ميشود در صورتي كه پهناي آنها بيش از 30 سانتيمتر و فاصله با سطح پاگرد كمتر از 90 سانتيمتر باشد بايستي بهوسيله نرده حفاظت شوند.
ماده 45: حداكثر شيب مجاز براي (راهروهاي شيب دار) رامپ مورد استفاده افراد 10 درجه است. اين رامپها بايد با كليه شرائطي كه در مورد پلكانها منظور ميشود از حيث ساختمان و عرض و نرده و غيره مطابقت داشته باشد.
بخش 5 – نردبانهاي ثابت – راهروهاي هوايي – سكوها
نردبانهاي ثابت
ماده 46: كليه اجزاء و قسمتهاي فلزي نردبانها بايد از فولاد، آهن و چدن، آهن ورق يا مواد متشابه ساخته شود.
ماده 47: نردبانهاي ثابت بايد به قسمتي نصب شود كه:
الف- فاصله از سمت جلو نردبان بهنزديكترين جسم ثابت نبايد از 75 سانتيمتر كمتر باشد.
ب – فاصله از سمت عقب نردبان بهنزديكترين جسم ثابت اقلاً 20سانتيمتر باشد.
ج – از طرفين نردبان فضاي آزادي لااقل 40 سانتيمتر از محور نردبان در هر دو طرف وجود داشته باشد.
ماده 48: در صورتي كه از نردبانهاي ثابت براي صعود به ارتفاع بيش از 9 متر استفاده شود نكات زير بايد رعايت گردد.
الف – ايجاد پاگردهايي حداكثر در فاصله هر 9 متر يا كمتر از آن.
ب – هر قطعه از نردبان حد فاصل بين دو پاگرد بايد به نحوي قرار گيرد كه در امتداد قطعه قبلي نباشد.
ماده 49: كليه راهروها – معابر و سكوهاي كار يا سطح اطاقها و طبقاتي كه اطرافشان باز است (و بيش از 2 متر بالاي سطح اطاق يا زمين) قرار گرفتهاند بايستي در سمت پرتگاه بهوسيله نردههاي استاندارد طبق مقررات مواد 9 الي 25 اين آييننامه محافظت و محصور شوند.
تبصره 1- سكوهايي كه براي بارگيري يا تخليه بار اختصاص داده شده يا سكوهاي كوچك كه به موتورها و تجهيزات متشابه اختصاص داشته و در آنها فضايي براي ايستادن اشخاص پيشبيني نشده باشد از مقررات اين ماده مستثني است.
تبصره 2- در مورد راهروهايي كه براي پر كردن مخازن و روغن كار اختصاص دارد نرده يك طرف را ممكن است در صورت لزوم حذف كرد مشروط به اينكه عرض راهرو كمتر از 55 سانتيمتر نباشد.
ماده 50: كليه معابر و راهروها و سكوهايي كه روي ماشين آلات و نوارهاي متحرك قرار دارند بايد از دو طرف بهوسيله نردههاي استاندارد محافظت شوند.
بخش 6- آسانسورهاي داخلي و خارجي كليات
ماده 51: آسانسورها بايد منطبق با اصول زير باشد:
الف) محاسبه فني و مكانيكي صحيح و استفاده از مصالح مرغوب در ساختمان آن.
ب) فرسوده نبودن هيچيك از قسمتها.
بالابردن مصالح و افراد
ماده 52: قفسه آسانسورها بايد در سراسر ارتفاع بسته بوده و راه ديگري به استثناء درها و پنجرهها و منافذ نور نداشته باشد.
ماده 53: قفسه آسانسورهايي كه در خارج ساختمانها قرار دارد تا ارتفاع سه متر از هر طرف و از اينارتفاع بهبالا سمتي كه رو بهساختمان قراردارد و درتمام ارتفاعبايد بستهباشد.
ماده 54: ديواره قفسه آسانسور بايد از يك تيغه سراسري و يا يك شبكه فلزي (توري يا ميلهاي) و يا نرده چوبي ساخته شده باشد. بطوري عادي اندازه روزنههاي شبكه فلزي يا نرده چوبي نبايد از 5 سانتيمتر در بعد كوچك خود بيشتر باشد. در جاهايي كه امكان ايجاد خطر از اطاقكها و وزنههاي تعادل و درهاي كشويي هست و روزنههاي نامبرده نبايد از 12 ميليمتر تجاوز كند.
ماده 55: لبهها – تختههاي كف اطاقك – نعل درگاه و چوبهايي كه در كنار سطح تخليه قفسه آسانسور قرار دارد و برجستگي آنها از 5/2 سانتيمتر بيشتر است بايد داراي سطح صاف و لبههاي پخ باشد.
ماده 56: در قفسه آسانسورها نبايد هيچگونه سيم – طناب و يا لوله عبور داده شود مگر سيمها و كابلهايي كه براي بكار انداختن آسانسور لازم است.
ماده 57: كليه سيمهاي برق بجز سيمهاي مخصوص برق اطاقك آسانسور بايد در لولههاي فلزي قرار داده شود مگراينكه از نوعكابل مسلحباشد. بديهياست كليهدستگاههاي برقي واقع در قفسه آسانسور يا در اطاقك بايد به منظور جلوگيري از خطر اتصال بسته و محفوظ باشد.
ماده 58: فواصل بين جدار اطاقك يا قفسه آسانسور و همچنين فاصله بين اطاقك و وزنه تعادل نبايد از 25 ميليمتر كمتر باشد.
ماده 59: فاصله بين اطاقك و سكوي تخليه براي آسانسورهايي كه داراي ريل راهنما ميباشد نبايد از 20 ميليمتر كمتر و در هر صورت از 40 ميليمتر بيشتر باشد.
ماده 60: فاصله پايين اطاقك هنگامي كه روي ضربه گيرها قرار دارد تا كف قفسه آسانسور نبايد از 60 سانتيمتر كمتر باشد.
ماده 61: در طبقه آخر فاصله بالاي اطاقك با سقف قفسه آسانسور نبايد در هيچ صورت كمتر از 60 سانتيمتر باشد.
ماده 62: قفسه آسانسور بايد داراي سقف محكم باشد.
ماده 63: هر 30 سانتيمتر مربع در هر قسمت از كف اطاقك آسانسور بايد تاب تحمل 250 كيلوگرم بار متمركز را داشته باشد. (از اين محاسبه نبايد در آن واحد براي سطح تمام كف استفاده نمود).
درهاي قفسه آسانسور
ماده 64: درهاي قفسه آسانسور جز در مواقع استفاده از آسانسور بايد قفل باشد.
ماده 65: درهاي قفسه آسانسور بايد داراي قفل ضامن دار باشد بهنحوي كه اطاقك پس از طي حداكثر 5/7 سانتيمتر از كف پاگردي كه هم سطح آن قرار داشته بطور خودكار در را بسته نگاهدارد و همچنين تا موقعي كه در باز است نبايد براي اطاقك آسانسور امكان حركت وجود داشته باشد درهاي قفسه آسانسور در موقع نبودن اطاقك نبايد جز با كليد مخصوص امدادي باز شود.
ماده 66: در هر طبقه يا پاگردي كه اطاقك ميايستد محفظه آسانسور بايد داراي درهاي معمولي يا كشويي يا تركيبي از اين دو باشد.
ماده 67: براي قفسه آسانسورهاي باركش بايد درهاي كشويي افقي يا قائم يا درهاي كشويي و لولايي و يا تركيبي از آنها تعبيه شود.
ماده68: بكاربردن درهاييكه باز و بستهشدن آنها باحركتاطاقكانجامميگرددممنوع است.
ماده 69: در صورتي كه درهاي قفسه آسانسور چشمه دار باشد نبايد عرض اين چشمهها از 5 سانتيمتر تجاوز كند.
ماده 70: درهاي قفسه آسانسورهاي باركش كه با نيروي دست كار ميكند بايد داراي قفلهاي مكانيكي باشد كه توسط اطاقك بكار انداخته شود.
ماده 71: درهاي قفسه آسانسور در مواقعي كه بسته است بايد سراسر دهانه قفسه را از كف تا سقف بپوشاند.
اطاقكهاي آسانسور
ماده 72: اطاقك آسانسورهاي برقي بايد از همه طرف به استثناء دهانههاي ضروري جهت ورود و خروج و بارگيري و بار اندازي بسته باشد.
ماده 73: بدنه اطاقك تا حداقل ارتفاع 20/1 متر از كف و همچنين سقف آن بايد از مصالح محكم اعم از چوب يا فلز ساخته شود.
ماده 74: ممكن است كه براي ديوارههاي اطاقك از ارتفاع 20/1 متري به بالا از قطعات مشبك استفاده كرد مشروط بر اينكه عرض روزنهها از 5/2 سانتيمتر تجاوز نكند.
ماده 75: سقف اطاقكهاي كاملاً بسته بايد مجهز به دريچه خروجي امدادي بوده و از دو طرف يا لااقل از طرف داخل قابل باز شدن باشد.
ماده 76: اطاقك آسانسورهايي كه با نيروي دست كار ميكنند بايد از همه طرف به استثناء طرف خروجي و هواكش آن بسته باشد.
ماده 77: هر يكدهم متر مربع از هر قسمت سقف اطاقكها بايد تحمل صد كيلوگرم بار متمركز را داشته باشد.
ماده 78: اطاقك آسانسورهاي برقي بايد در داشته باشد، حذف در اطاقك در صورتي ممكن است كه سطح داخلي قفسه آسانسور در مجاورت در اطاقك كاملاً صاف و بدون منفذ بوده و از طرفي سرعت آسانسور از 5/1 متر در ثانيه تجاوز نكند
ماده 79: اطاقك كليه آسانسورهاي برقي بايد داراي كليد برقي مخصوصي باشد تا از حركت اطاقك مادامي كه در بسته نيست جلوگيري شود.
ماده 80: اطاقك آسانسورهايي كه با برق كار نميكند بايد داراي وسايل حفاظتي مشابه آنچه در موارد قبل ذكر گرديده باشد.
ماده 81: درهاي كشويي اطاقك آسانسورهاي برقي ممكن است به طرز زير ساخته شود:
الف – توپر و از تختههاي محكم و يا شيشه و يا تختههاي مشبك و غير مشبك.
ب – از شبكه و يا ميلههايي كه فواصل آن كمتر از 12 ميليمتر باشد.
ج – به صورت تاشو مشروط بر اينكه بعد منافذ آن از 65 ميليمتر تجاوز نكند.
ماده 82: در اطاقك آسانسورها موقعي كه بسته ميشود بايد تمام دهانه خروجي را بپوشاند.
ماده 83: اطاقك آسانسورها بايد داراي دستگاه اطميناني كه معمولاً به بدنه اطاقك نصب ميگردد باشد اين دستگاه اطمينان بايد قدرت متوقف كردن و نگهداشتن اطاقك را با تمام ظرفيت آن در موارد سرعت غير عادي و سقوط آزاد و يا رها شدن كابلها را داشته باشد.
ماده 84: دستگاه اطمينان اطاقك بايد توسط تنظيم كنندههاي سرعت بكار افتد.
تبصره – گيره يا دنده را نميتوان به عنوان دستگاه اطمينان تلقي نمود.
ماده 85: اطاقك آسانسورهاي دستي بايد به ترمزهاي دستي كه در جهت حركت كار ميكند مجهز باشد موقعي كه ترمز مورد استفاده قرار ميگيرد تا هنگامي كه رها نشده بايد در وضع (قفل) باقي بماند.
ماده 86: موقعي كه آسانسور در ارتفاع بيش از ده متر كار ميكند براي كنترل سرعت اطاقك در موقع پايين آمدن بايد دستگاه تنظيم سرعت تعبيه شود.
ماده 87: اطاقك آسانسورهاي باركش كه ضمناً افراد را نيز حمل ميكند و يا يك نفر متصدي در داخل آن بكار مشغول است بايد طبق مشخصات آسانسورهاي مخصوص حمل افراد ساخته شود.
ماده 88: آسانسورهاي مخصوص حمل افراد به استثناء آنهايي كه بهوسيله كنترل خودكار بكار ميافتد بايد بهوسيله يك متصدي آزموده بكار انداخته شوند.
ماده 89: اطاقك آسانسورهايي كه براي حمل افراد بكار برده ميشود و سرعتشان از 45 متر در دقيقه بيشتر است (به استثناء آسانسورهاي اتوماتيك) بايد داراي فرمان برقي باشد.
ماده 90: فرمان آسانسورهاي باركش ميتواند توسط كنترلهاي خودكار يا دو دگمهاي و يا كليدهاي الكتريكي و يا كابلهاي دستي انجام گيرد.
ماده 91: دسته فرمان بايد طوري باشد كه پس از برداشتن دست متصدي فرمان بطور خودكار به حالت بسته برگردد.
ماده 92: فرمان چرخدار بايد داراي علامت جهت حركت اطاقك و يا تابلويي باشد كه در آن با كلمات و يا علايم به سمت بالا – به سمت پايين و يا بي حركت بطور واضح نشان داده شود.
ماده 93: در آسانسور با فرمان دستي بايد كابل فرمان داراي ساچمههايي باشد كه حدود حركت اطاقك را در هر طبقه معلوم كند.
ماده 94: كابل فرمان دستي بايد داراي ضامني باشد كه حركت دادن اطاقك را از طبقه ديگري غير ممكن نمايد.
ماده 95: آسانسورهاي موتوري بايد داراي كليدهايي در بالاترين و پايينترين نقاط قفسه آسانسور باشد تا اطاقك وقتي به اولين و يا آخرين طبقه ميرسد بخودي خود متوقف شود. اين كليدها بايد مستقل بوده و ارتباطي به دستگاه حركت و يا فرمان اطاقك نداشته باشند.
ماده 96: داخل اطاقك آسانسورهاي برقي بايد براي مواقع خطر كليد قطع برق در نظر گرفته شود اين كليد بايد از دستگاه فرمان بكلي مجزا ولي در كنار آن قرار داشته باشد.
ماده 97: كليد قطع كننده دستي بايد در موتورخانه دستگاه آسانسورهاي برقي و يا در كنار موتور آسانسورهاي موتوري در نظر گرفته شود. اين قبيل كليدها بايد در محل قابل ديد قرار داده شوند.
ماده 98: حد متوسط سرعت آسانسورهاي موتوري باركش كه داراي متصدي نيست نبايد از 5/37 متر در دقيقه تجاوز كند مگر در مورد آسانسورهاي خودكار و يا آسانسورهايي كه تحت نظر يك متصدي دائمي كار ميكند.
ماده99: حد متوسط سرعت آسانسورهاي برقي باركش نبايد از45 متر در دقيقه تجاوزكند.
ماده 100: سرعت متوسط آسانسورهاي باركش تسمهاي يا زنجيري نبايد از 18 متر در دقيقه تجاوز كند.
ماده 101: آسانسورهاي باركش دستي نبايد در جايي كه بيش از 18 متر و يا 4 طبقه ارتفاع دارد مورد استفاده قرار گيرد.
ماده 102: اطاقك آسانسورها بايد هنگام كار به اندازه كافي روشن باشد.
ماده 103: ريلهاي راهنما – ضربه گير و وزنه تعادل اطاقك آسانسورهاي موتوري كه براي ارتفاع بيش از 30 متر و با سرعت سي متر در دقيقه در نظر گرفته شده است بايد از فولاد يا مصالح مشابه ديگر ساخته شود. در مورد كارخانجات سازنده مواد شيميايي يا مواد منفجره يا نظاير آنها در صورتي كه وجود ريلهاي راهنماي فولادي احتمالاً توليد خطر نمايد بدون توجه به سرعت و ارتفاع ريلهاي راهنما را ميتوان با شرايط مناسب و با رعايت احتياطات لازم از چوب ساخت.
ماده 104: در داخل نودال قفسه آسانسورهاي برقي بايد ضربه گيرهايي در نظر گرفت كه بتواند ضربه اطاقكي را كه با ظرفيت كامل ميافتد تحمل و دفع كند.
ماده 105: براي آسانسورهاي مخصوص حمل افراد كه سرعت آنها از 60 متر در دقيقه كمتر است ميتوان ضربه گيرهاي روغني يا فنري و يا هوايي بكار برد ولي اگر سرعت از 60 متر در دقيقه تجاوز نمايد بايد ضربه گيرها فقط از نوع روغني باشد.
ماده 106: در مورد آسانسورهاي باري كه سرعت آنها از 15 متر در دقيقه كمتر است ميشود از ضربه گيرهاي توپر استفاده كرد اما چنانچه سرعت از 15 متر در دقيقه تجاوز كند بايد حتماً ضربهگيرهاي ارتجاعي هوايي و يا روغني درنظر گرفته شود.
ماده 107: ضربه گيرها بايد طوري نصب شود كه در پايينترين ايستگاه (سطح تخليه) موقعي كه ضربه گيرها كاملاً فشرده و متراكم شده حداقل 60 سانتيمتر بين پايينترين نقطه اطاقك و ته گودال فاصله باشد.
ماده 108: براي وزنههاي تعادل نيز بايد ضربه گيرهايي مشابه آنچه كه براي اطاقكها مقرر گرديده تعبيه شود وزنههاي تعادل اطاقك بايد روي ريل و راهنما و يا داخل محفظه محكمي كه عاري از برجستگي باشد حركت كند.
ماده 109: محل حركت وزنههاي تعادل نيز بايد در قفسه آسانسور قرار داده شود و در صورتي كه كنارههاي قفسه باز باشد بايد حداقل تا ارتفاع 15/2 متر از كف گودال اطراف قفسه آسانسور محصور و محفوظ باشد.
ماده 110: در صورتي كه محل حركت اطاقك و وزنههاي تعادل قفسه نداشته باشد بايد آنرا محفوظ كرد.
ماده 111: در مورد آسانسورهاي مخصوص حمل افراد يا باركش بايد لااقل دو كابل براي وزنههاي تعادل و دو كابل براي بالا بردن اطاقك در نظر گرفته شود.
ماده 112: حداقل قطر هر نوع كابل 12 ميليمتر است.
ماده 113: اتصال كابلها بايد بسيار محكم باشد براي اين منظور بهتر است بستهايي در داخل قرقرهها پيشبيني شود موقعي كه اطاقك يا وزنههاي تعادل حداكثر طول را پيمود بايد حداقل دو دور از كابلهاي بالا برنده و تعادل هنوز دور قرقرهها باقيمانده باشد.
ماده 114: تمام كابلها بايد داراي دستگاه تعادل باشد آسانسورهايي كه داراي قرقره نيست بايد به دستگاه متعادل كننده مجهز گردد.
موتورخانه
ماده 115: به استثناء آسانسورهاي باركش دستي اتصاليهاي بالاي آسانسور بايد روي تيرهاي حمال و يا سقفي كه محكم ساخته شده باشد (بهطوريكه در ماده 108 اين آييننامه مقرر شده) قرار داده شود.
ماده 116: هيچيك از قسمتهاي مربوط به دستگاه حركت دهنده نبايد روي سقف قفسه آسانسور قرار داده شود.
ماده 117: هيچيك از قسمتهاي مختلف آسانسور به استثناء ضربه گيرها نبايد در كف قفسه آسانسور قرار داده شود.
ماده 118: تمام قسمتهاي موتورخانه بايد با رعايت آيين نامه حفاظتي ماشين آلات ساخته شده باشد.
ماده 119: قرقرهها و ريلهاي راهنما بايد از چدن يا فولاد باشد. اين قرقرهها بايد داراي گلويي صيقلي شده با مقطع نيم دايره باشد بطوري كه بازي بين كابل و گلوگاه مزبور از 6/1 ميليمتر تجاوز نكند.
ماده 120: قطر قرقره نبايد از 40 برابر قطر كابل كمتر باشد.
ماده 121: در آسانسورهاي مخصوص حمل افراد نبايد براي اتصال قرقرهها به فرمان اصلي آسانسور كلاچ بكار برده شود.
ماده 122: آسانسورهاي حمل افراد يا باركش بايد مجهز به ترمزهايي باشد كه بطور خودكار هنگامي كه دستگاه فرمان در وضع “توقف است” عمل كند.
ماده 123: سيمهاي فرمان بايد در كليه مسير از كابلها و سيم تلفن و برق اطاقك بطوري كه در ماده 15 اين آييننامه ذكر شده مجزا باشد.
ماده 124: در كليه ماشينها و دستگاههاي الكتريكي آسانسور بايد يك اتصال زمين نيز پيشبيني شده باشد.
ماده 125: در صورتي كه بخواهند در آسانسورهاي حمل افراد و باركش دستي تغييراتي داده و آنرا موتوري نمايند بايد طبق مقررات اين آييننامه عمل گردد.
ماده 126: تمام قسمتهاي مختلف آسانسور بايد بهوسيله موسساتي كه صلاحيت آنها مورد تاييد وزارت كار باشد در فواصل كوتاه كه بيشتر از سه ماه نباشد مورد بررسي دقيق قرار گيرد.
تبصره – جريان بازديد قسمتهاي مختلف آسانسور با ذكر تاريخ و اقداماتي كه براي رفع نقائص به عمل ميآيد بايد در دفتر چه مخصوص ثبت گردد.
ماده 127: اطاقك آسانسورهاي حمل افراد بايد زنگ امدادي و تلفن داشته باشد.
تابلو
ماده 128: درون اطاقك آسانسورها عموماً بايد تابلوهايي نصب گردد كه حداكثر بار مجاز آسانسور را بطور واضح مشخص كند.
ماده 129: در كنار مدخل و همچنين داخل اطاقك آسانسورهاي موتوري كه استثنائاً براي حمل افراد بكار ميرود و با مشخصات مربوطه به آسانسورهاي مخصوص حمل افراد مطابقت دارد بايد بهوسيله تابلويي تصريح گردد كه بكار انداختن آن جز وسيله متصدي مربوطه ممنوع است.
بخش 7- محوطه كارخانه صحن كارگاه
ماده 130: براي كارگراني كه در خارج از سالنها در محوطه كارخانه و اطراف ساختمانها (در فضاي آزاد) مشغول كار هستند ميبايستي حفاظ و سايبان پيشبيني شود.
ماده 131: قسمتهاي روباز داخل و اطراف كارخانه كه عنوان حياط دارد بايد هميشه طوري ساخته شود كه آب در كف آن نمانده و گل نشود و هميشه اوقات نظيف و تميز باشد تا رفت و آمد به ساختمانهاي كارخانه و حمل و نقل مواد و تجهيزات مختلف از ميان آنها به سهولت صورت گيرد.
ماده 132: صحن كارخانهها بايد عموماً داراي مجاري فاضلاب باشد.
ماده 133: چنانچه در صحن كارخانه گودالهايي مانند چاله، حفره و چاه و نهر و غيره وجود داشته باشد بايد روي دهانه آنها با وسايل محكم و اطمينان بخش مستور گرديده يا اطراف آنها نرده محكمي نصب شود.
عبور افراد و وسايل نقليه
ماده 134: معابر و پياده روها و خط آهنهاي مخصوص كارخانه بايد به قسمي احداث شده باشد كه از هر گونه تقاطع خطرناك جلوگيري شود.
ماده 135: كارگاههاييكه محصور نيستند بايد درهاي مخصوص براي وسائط نقليه و خط آهن و عبور افراد داشته باشند.
ماده 136: بين پيادهروها و راه عبور وسائط نقليه و راه آهن بايد فاصله كافي در نظر گرفته شود و ضمناً عرض پياده روها به اندازهاي باشد كه در ساعت تراكم رفت و آمد براي كارگران ايجاد زحمت نشود.
ماده 137: براي رفت و آمد افراد بايد پياده روهايي بين نقاط مهم در كوتاهترين فاصله ساخته شود اين قبيل معابر را نبايد در زير ناودانها احداث نمود كه بر اثر ريزش آب در سطح آنها لغزندگي پيدا شود.
ماده 138: در محل تقاطع پياده روها با خطوط آهن و راههاي عبور وسائط نقليه بايستي معبرهاي هوايي يا زيرزميني احداث گردد. مگر آنكه وزارت كار ايجاد آنرا لازم نداند.
فصل دوم – روشنايي
كليات
ماده 139: در نقاطي كه اشخاص بكار اشتغال دارند يا از آنها عبور مينمايد بايد در ساعات كار روشنايي كافي طبيعي يا مصنوعي تامين شده باشد اين روشنايي بايد در هر حال متناسب با نوع كار بوده و حتي المكان از روشنايي و نور طبيعي استفاده گردد.
بخش 1- نور طبيعي
ماده 140: پنجرههاي سقفي و پنجرههاي معمولي بايد به قسمي و به فواصلي نصب شود كه نور بطور يكنواخت به محل كار بتابد.
ماده141: در موارد ضروري براي جلوگيري از شدت تابش نور و پنجرههاي سقفي و پنجرههاي معمولي را بايد باوسايل مناسبي مانندكركره و پرده متحرك ونظائر آنمجهزنمود.
ماده 142: پنجرههاي سقفي و معمولي بايد مرتباً تميز گردند.
بخش 2- نور مصنوعي
ماده 143: در محلهايي كه نور طبيعي وجود ندارد و يا در نقاطي كه نور طبيعي به قدر كافي ايجاد روشنايي نميكند بايد از نور مصنوعي استفاده شود.
ماده 144: روشنايي بايد بطور كلي يكنواخت بوده و از جهات مختلف بتابد تا از ايجاد سايههاي تند جلوگيري شده و ضمناً باعث خيره شدن چشم نگردد.
ماده 145: در محلهايي كه بطور موضعي احتياج به نور شديدي باشد علاوه بر نور كلي كارگاه نور اضافي در محل مورد نياز طبق مفاد اين آييننامه تامين شود.
ماده 146: براي جلوگيري از خيره كردن چشم نور اضافي مذكور در ماده قبل بايد به نحوي پوشيده شود كه فقط محل مورد نظر را روشن نمايد.
بخش 3- شدت نور
ماده 147: حداقل شدت نور در معابر خارجي اطراف كارگاه و همچنين در داخل محوطه 20 لوكس است (لوكس واحد شدت نور و مساويست با شدت روشنايي يك شمع در فاصله يك متر).
ماده 148: در موارد زير حداقل شدت نور بايستي 50 لوكس باشد.
الف – در محلهايي كه تشخيص جزييات در آن ضرورت ندارد از قبيل جابجا كردن ذغال سنگ و سنگ آهك و اشياء مشابه آن.
ب – راهروها – پلكانها – انبارهاي كالا – انبارهاي مخصوص اشياء زمخت و حجيم.
ماده 149: در موارد زير حداقل شدت نور بايستي 100 لوكس باشد.
الف – هنگامي كه تشخيص جزييات تا حدي ضروري باشد مانند محل توليد محصولات نيمه تمام آهني و فولادي – آسيا كردن غلات – آماده ساختن الياف پنبه و ساير عمليات مقدماتي امور صنعتي.
ب – در اطاقهاي ماشين و ديگ بخار – داخل اطاقك آسانسور براي حمل افراد و بار در قسمتهاي بسته بندي – در انبارهاي اشياء كم حجم و ظريف، در سالنهاي توالت و شستشو، در رختكنها و غيره.
ماده 150: در مواردي كه تشخيص جزييات بطور متوسط ضرورت داشته باشد مانند سوار كردن اجزاي معمولي ماشين و كارهاي مربوط به بازرسي و معاينه فرآوردههاي عمليات مربوط به فرآوردههاي نساجي و چرمي با الوان روشن – تهيه كنسرو و بستهبندي گوشت – تراش چوب و الوار و امثال آن بايستي حداقل 200 لوكس باشد.
ماده 151: چنانچه تشخيص دقيق جزييات ضرورت داشته باشد مانند كارهاي ماشيني بازرسي و معاينه معمولي پرداخت كردن چرم، بافندگي پنبه و پارچههاي روشن پشمي امور اداري (در پشت ميز) خواندن و نوشتن متناوب بايگاني و ارسال مراسلات و غيره حداقل شدت نور بايد 300 لوكس باشد.
ماده 152: در صورتي كه تشخيص بسيار دقيق جزييات الزام آور باشد از قبيل سوار كردن و اتصال اجزاي ظريف ماشين، امور دقيق ماشيني، بازرسي كابلها، تراش و صيقل شيشه و بلور، كارهاي چوبي ظريف، بافندگي پارچههاي تيره رنگ پشمي امور محاسباتي، دفتر داري و تحريرات تندنويسي، ماشين نويسي و نقشه كشي و ساير امور ممتد اداري بايستي حداقل شدت نور 500 لوكس باشد.
ماده 153: در مواردي كه تشخيص جزييات بطور دقيقتر از آنچه در فوق گذشت ضرورت داشته باشد مانند سوار كردن و بازرسي دقيق ادوات و اسبابهاي بسيار ظريف جواهر سازي، ساعت سازي، درجه بندي محصولات توتون، مقابله كردن اوراق چاپي در چاپخانه، چرخ كردن پارچههاي تيره رنگ و نظائر آن حداقل شدت نور بايستي 1000 لوكس باشد.
تبصره – حداقل شدتهاي نوري كه در موارد فوق تعيين شده در مواقعي است كه چراغها ودستگاههاي نور دهنده تحت شرايط عادي كار كند (نه در مواقعي كه دستگاههاي مزبور تازه نصب شده است از اين رو لازمست كه شدت نور در آغاز كار در صورت مساعد بودن شرايط 25 درصد و شرايط نامناسب (مواردي كه نوع كار چراغها را كثيف ميكند) 50 درصد بيشتر در نظر گرفته شود.
بخش 4- نور امدادي
ماده 154: در ساختمانهايي كه 250 نفر يا بيشتر بكار اشتغال داشته و فعاليت آنها تمام يا قسمتي از اوقات بعد از غروب تا قبل از طلوع آفتاب را فرا گيرد. كليه معابر مهم، پلكانها، نقاط خروجي ساختمان، معابري كه به آنها منتهي ميشود بايد از سيستمهاي روشنايي امدادي كه هميشه در مدت شب آماده بكار بوده و در صورت قطع روشنايي اصلي ميتوان از آن استفاده نمود مجهز باشند.
سيستم روشنايي امدادي بايد حداقل ظرفيت توليد يك ساعت نيرو با شدت پنج لوكس را داشته و داراي منبع توليد نيرو و سيم كشي مستقل از شبكه عمومي باشد.
فصل سوم – تهويه
ماده 155: در كليه كارگاهها بايد پيوسته شرايط مساعدي از نظر تهويه (طبيعي يا مصنوعي) فراهم باشد هواي كافي و سالم با درجه حرارت و رطوبت مناسب براي افراد موجود بوده و نيز از تغييرات ناگهاني درجه حرارت جلوگيري شود.
ماده 156: هر نوع گرد و غبار، دود و گاز و بخارهاي حاصله در كارگاهها بايد از همان وهله توليد تا جاييكه امكان دارد به وسايل طبيعي والا به وسايل مصنوعي از محيط كار دور ساخت تا از آلودگي هواي كارگاه جلوگيري شود.
ماده 157: دستگاههاي مولد حرارت كه در محلهاي كار قرار ميگيرد بايد داراي هواكش مناسب باشد به نحوي كه گازهاي حاصله از احتراق با هواي داخل كارگاه مخلوط نگردد. استفاده از اجاقها و بخاريهاي بدون دودكش و امثال آن بكلي ممنوع است.
ماده 158: در سالنها و اطاقهاي كارگاهها بايد هميشه حرارت و رطوبتي متناسب با نوع كار وجود داشته باشد و اين حرارت بايد قابل افزايش و كاهش باشد تا بتوان درجه رطوبت و حرارت را به تناسب كار و حرارت و يا رطوبت خارج تغيير داد.
ماده 159: در نقاطي كه اختلاف درجه حرارت فصلي زياد است بايد سقف و بدنههاي محل كار و در صورت اقتضا درها و پنجرهها به وسايل مقتضي مانند عايق بندي حرارتي سقفها، ديوارها و در صورت امكان كفها و درها و پنجرههاي محل كار در مقابل حرارت يا برودت خارج مجهز شود.
ماده 160: در كارگاهها بايستي به وسايل مقتضي از قبيل نصب حايلهاي ثابت يا متحرك يا عايق كردن لولههاي ناقل بخار يا آب داغ از تشعشعات شديد حرارتي جلوگيري شود.
تبصره 1- اين عايقها بايد حتي الامكان از مواد نسوز ساخته شود.
ماده 161: در مواردي كه از حرارت مركزي استفاده ميشود رادياتورها و لولههاي آب گرم بايد به قسمي نصب شود كه كارگران در نتيجه تشعشع حرارت يا جريان هواي گرم ناراحت نشوند.
فصل چهارم – پيشگيري حفاظت در برابر آتش سوزي
تعاريف
الف – منظور از ساختمان تندسوز (با اسكلت چوبي) ساختماني است كه ديوارها كف و سقف آن بر روي استخوان بندي چوبي بنا شده باشد.
ب – منظور از ساختمان كندسوز ساختماني است كه ديوارههاي آن با مصالح بنايي ساخته شده و در داخل بنا الوارها و چوبهاي سنگين بكار برده شده باشد.
ج – منظور از ساختمان مقاوم در برابر آتش سوزي ساختماني است كه در آن كليه ديوارها، تيغهها، كفها، پلهها، سقفها، پنجرهها و ساير قطعات داخلي بنا از مصالح مقاوم در برابر آتش سوزي ساخته شده باشد.
د – منظور از امكنه كم خطر محلهايي است كه براي انبار كردن يا استفاده از اشياء و موادي بكار ميرود كه معمولاً به سرعت يا با دود زياد نميسوزد و در صورت آتش گرفتن اشياء بزودي دود و گازهاي سمي يا انفجار خطرات فوري ناشي از مواد انبار شده به وجود نميآورد.
هـ- منظور از امكنه با خطر عادي محلهايي است كه براي انبار كردن يا استفاده از اشياء و موادي بكار ميرود كه با سرعت زياد ميسوزد ليكن حين سوختن بزودي گازهاي سمي ايجاد نميكند.
و – منظور از امكنه خطرناك محلهايي است كه براي بكار بردن و انبار كردن يا استفاده اشياء و موادي بكار ميرود كه بسيار زود آتش ميگيرد و اين اشياء در حين سوختن بزودي گازهاي سمي و انفجار توليد مينمايد.
ز – منظور از طبقه يك طبقه واقعي نيست بلكه ارتفاع پنج متر از كف زمين طبقه اصلي و هر چهار متر روي آن يك طبقه محسوب ميگردد باين ترتيب ساختمان بدون طبقهاي كه 25 متر ارتفاع دارد معادل بنايي محسوب ميشود كه طبقه هم سطح زمين آن پنج متر و پنج طبقه فوقاني آن هر يك 4 متر ارتفاع دارد.
ح – منظور از گذر فضاي آزاد بين ماشين آلات تاسيسات يا انبوه مواد است و كلمه “آزاد” بدان معني است كه در گذر موانعي از قبيل ستون، دستگاه ترانسميسيون قرقرهها و يا انبوه مواد و نظير آنها وجود ندارد.
ط – منظور از راه عبور فضاي آزادي است كه براي عبور و مرور داخل كارگاه با توجه به تفسيري كه در بند (ح) از كلمه آزاد شده است بكار ميرود.
ي – منظور از “راهرو” فضاي آزادي است كه براي عبور و مرور خارج از محل كار با توجه به تعبير كلمه آزاد به كار ميرود.
ك – منظور از «خروجي» دهانهاي است كه براي خروج از يك قسمت محل كار به قسمت ديگر آن به كار رود.
ل – منظور از “خروجي انتهايي” دهانهاي در بناست كه بتوان به سهولت و بدون خطر از آن طريق به فضاي آزاد راه يافت.
م – منظور از “گذرگاه” هر راهي است كه براي عبور و مرور افراد به كار ميرود.
بخش 1- ارتفاع و تفكيك ابنيه
ارتفاع
ماده 162: ارتفاع بناي كارگاههايي كه پس از اجراي اين آييننامه ساخته و يا تجديد بنا ميشوند بسته به نوع ساختمان يا خطرات ناشي از آتش سوزي بايد با جدول زير مطابقت داشته باشد به استثناي بناهاي چوبي (تندسوزي) كه الزاماً فقط در يك طبقه ساخته ميشود.
|
نوع ساختمان |
نوع خطر اشيايي كه در داخل بنا وجود دارد |
||
|
كم خطر |
عادي |
خطرناك |
|
|
كندسوز |
تا 4 طبقه |
تا 2 طبقه |
1 طبقه |
|
مقاوم در برابر آتش سوزي |
تا 5 طبقه |
تا 5 طبقه |
2 طبقه |
در اين جدول طبقه هم كف زمين نيز جز طبقات محسوب گرديده است.
ماده 163: چنانچه بناهاي موجود كارخانهها در كليه طبقات با دستگاههاي خودكار ضد آتشسوزي مجهز باشند حداكثر ميتوان اجازه داد كه طبقات آنها از آنچه در جدول بالا تصريح شده يك طبقه بيشتر باشد.
تفكيك
ماده 164: كليه اعمالي كه متضمن بروز انفجارها و خطرات ناشي از جرقه و شعله ميشود بايد در بناهايي جدا از بناي اصلي كارگاه انجام شود.
بخش 2- گذرگاهها
گذرها
ماده 165: حداقل عرض گذرهاي بين ماشين آلات و تاسيسات و يا انبوه مواد در كارگاهها 60 سانتيمتر است.
ماده 166: در صورت احتمال بروز مخاطرات از جانب ماشين آلات و همچنين در مواردي كه اندازه و ابعاد قطعاتي كه ساخته ميشود و يا مقدار ضايعات و يا تاسيسات و يا انبوه مواد و اشياء ايجاب نمايد بايستي براي گذرهاي داخلي عرض بيشتري منظور شود.
ماده 167: چنانچه امكان دسترسي فوري به خروجيها نباشد در كارگاه بايستي راهروهاي مشخص و همواري بدون بريدگي و برجستگي با حداقل 20/1 متر عرض وجود داشته باشد كه مستقيماً به خروجيها مربوط ميشود.
راه پلهها
ماده 168: در ابنيه مقاوم در برابر آتش سوزي كه دو طبقه و يا بيشتر ارتفاع دارد بايستي كليه پلهها و پاگردها (اصلي و فرعي) از مصالح مقاوم در برابر آتش سوزي ساخته شود.
ماده 169: بجز در موارد خاصي كه استفاده از پلههاي روباز مجاز شناخته شده كليه راه پلهها و پاگردهاي اصلي يا قسمتهايي از طبقات كه مورد استفاده افراد براي رفت و آمد از راه پلههاي داخلي قرار ميگيرد بايستي با مصالح مقاوم در برابر آتش سوزي ساخته و حفاظت شود.
ماده 170: راه پلههاي خارجي بايد در برابر آتش سوزي و دود و باد محافظت و اطراف آن با مصالح مقاوم در برابر آتش سوزي پوشيده شود و حتماً راهي هم به بالكونهاي خارجي بنا و راهروهاي آن داشته باشد.
ماده 171: در ابنيهاي كه در ساختمان آنها مصالح غير مقاوم در برابر آتش سوزي بكار رفته و بيش از دو طبقه ارتفاع دارد و شيب بام آنها كمتر از يك بر چهار است حتماً بايستي يك راه پله براي ارتباط به بام در نظر گرفته شود.
ماده 172: كليه راه پلهها بايد مستقيماً يا از طريق يك حياط خلوت يا راهروي مقاوم در برابر آتش سوزي به فضاي خارج يا خيابان راه داشته باشد عرض اين راهروها با توجه به مواد 174 و 177 بايد دست كم به اندازه مجموع حداقل مجاز عرض كليه خروجيهايي كه به آنها مربوط ميشود باشد.
ماده 173: بر روي بالكانهايي كه به منظور خروجي مورد استفاده قرار ميگيرد بايد بطور وضوح جهت خروج به طرف فضاي آزاد مشخص شود.
خروجيها و خروجيهاي انتهايي
ماده 174: تعداد و وضع درهاي خروجي بايد طوري باشد كه كليه افراد بتوانند در موقع خطر محل كار را بلافاصله و با اطمينان كامل ترك كنند. حداقل عرض درهاي خروجي 20/1 متر است.
ماده 175: فاصله بين محل كار تا در خروجي انتهايي يا تا راه پله مقاوم در برابر آتش سوزي مصون از دود يا تا درهايي كه به راهروهاي امن ارتباط دارد نبايد از اندازههاي زير تجاوز كند.
الف – در مورد بناهاي خطرناك 150 متر.
ب – در مورد بناهاي كم خطر يا عادي 300 متر.
ماده 176: فواصل بالا را در كارگاهي كه با آب پاش خودكار مجهز باشند و يا خطرات ناشي از آتش گرفتن احتمالي اشياء باشد ميتوان زيادتر و يا كمتر نمود.
ماده 177: براي جلوگيري از ازدحام در كارگاههايي كه تعداد افراد آن از 50 نفر بيشتر باشد بايد نسبت به تعداد اضافي افراد درب خروجي انتهايي عريضتر يا درب خروجي اضافي تعبيه گردد. با توجه به اينكه خروج افراد به صورت پشت سرهم (ستون) هميشه رجحان دارد بنابراين اضافه عرض گذرگاه بايستي مضربي از 60 سانتيمتر باشد. عرض هر كدام از گذرگاهها بايدطوري درنظر گرفتهشود كه عبور افراد بدون اشكال ممكن باشد.
تبصره – اضافه عرض هر درب خروجي انتهايي با ضريب 60 سانتيمتر بايد محاسبه شود.
گذرگاههاي افقي
ماده178: درگذرگاههاي افقي نبايدهيچگونه پله يا اختلاف سطح ناگهاني وجود داشتهباشد.
ماده 179: در صورت وجود اختلاف ارتفاع اين دو گذرگاه بايستي براي اتصال آنها حتماً از سطح شيب دار (رامپ) استفاده شود و در محل شروع رامپ مخصوصاً نقطه مرتفع آن علامت مخصوص نصب شود.
بخش 3- درها
درهاي مقاوم در برابر آتش سوزي
ماده 180: در پاگرد راه پلهها و ديوارههاي داخلي گذرگاههايي كه براي خروج در مواقع آتشسوزي اختصاص دارد بايد درهاي مقاوم در برابر آتش سوزي كه به فنرهاي كمپرسي مجهز است نصب شود.
ماده 181: درهاي خروجي انتهايي مقاوم در برابر آتش سوزي بايد داراي لولاي دو طرفه باشد چنانچه استفاده از لولاي دو طرفه عملاً مناسب نباشد ممكن است اجازه داده شود كه از درهاي كشويي افقي استفاده گردد.
ماده 182: در مورد درهاي مقاوم در برابر آتش سوزي استفاده از درهاي كشويي قائم و درهاي كركرهاي و درهاي گردان مجاز نيست.
ترتيب قرار گرفتن درها
ماده 183: جهت باز شدن كليه درهايي كه به راهروها و سرسراها ارتباط دارند بايد به سمت خروج از ساختمان بوده و واجد علامت باشد.
ماده 184: درهايي كه از اطاق به راهرو و سرسرا باز ميشود بايد طوري در نظر گرفته باشد كه براي حركت جمعيت مانعي ايجاد ننمايد.
ماده 185: پشت درهايي كه به راه پلهها باز ميشود نبايد بلافاصله پله وجود داشته باشد.
قرار گرفتن پاگردي كه عرض آن لااقل به اندازه عرض در باشد در پشت اينگونه درها الزامي است.
ماده 186: عرض درهاي خروجي انتهايي راه پلهها نبايد از عرض پلهها كمتر باشد.
ماده 187: فاصله درهاي خروجي طبقه هم سطح زمين نبايد بيشتر از 45 متر و عرض آنها نبايد از 20/1 متر كمتر باشد.
ماده 188: هر يك از درهاي خروجي بايد مشخص و قابل ديد باشد.
ماده 189: درهايي كه براي ارتباط به داخل يا خارج بناي كارخانجات يا طبقات آنها در نظر گرفته شده در ساعات كار به هيچ وجه نبايد با قفل يا كشو و غيره بسته شود.
بخش 4- آسانسورها و بالابرها
ماده 190: با اينكه آسانسورها بطور كلي نبايد به عنوان خروجي به حساب آيد معذالك قفسه كليه آسانسورهاي مخصوص حمل افراد بايد سراسر با مصالح مقاوم در برابر آتشسوزي ساخته شود.
ماده 191: قفسه آسانسورها نبايد با قفسه پلهها توام باشد مگر آنكه ديوارههاي آن با مصالح مقاوم در برابر آتش سوزي ساخته شده باشد.
بخش 5- علايم خروجي
ماده 192: درهاي خروجي و گذرگاهها بايد بطور ساده و با علايم واضح كه راه خروج را نشان دهنده مشخص شود، در كارگاههايي كه تعداد كارگران آن 250 نفر بيشتر است و ساعت كار در طول شب ادامه داشته باشد علايم فوق بايد الكتريكي و به جريان برق فوقالعاده (همانطور كه در ماده 154 تشريح گرديد) مرتبط باشد تا در صورت قطع جريان عمومي برق استفاده از آنها امكانپذير باشد.
اين آييننامه مشتمل بر چهار فصل و 192 ماده و 8 تبصره به استناد ماده 47 قانون كار تدوين و در چهل و هفتمين جلسه شورايعالي حفاظت فني مورخ 24/8/1340 به تصويب نهايي رسيده و قابل اجراست.